Soạn văn: Điệp ngữ

Lời giải

ĐIỆP NGỮ VÀ TÁC DỤNG CỦA ĐIỆP NGỮ

Trả lời câu 1 (trang 152 sgk Ngữ Văn 7 Tập 1):

Ở khổ thơ đầu và khổ thơ cuối bài Tiếng gà trưa có những từ ngữ nào được lặp đi lặp lại?

Trả lời:

Ở khổ thơ đầu của bài Tiếng gà trưa có từ nghe được lặp đi lặp lại.

Ở khổ thơ cuối của bài Tiếng gà trưa có từ vì được lặp đi lặp lại.

Trả lời câu 2 (trang 152 sgk Ngữ Văn 7 Tập 1):

Lặp đi lặp lại từ ngữ như thế có tác dụng gì?

Trả lời:

Lặp đi lặp lại như thế có tác dụng nhấn mạnh ý, gây ấn tượng sâu sắc làm câu thơ thêm mạnh mẽ nhịp nhàng.

CÁC DẠNG ĐIỆP NGỮ

So sánh điệp ngữ trong khổ thơ đầu bài Tiếng gà trưa với điệp ngữ trong hai đoạn thơ dưới đây, tìm đặc điểm của mỗi dạng.

a) Anh đã tìm em, rất lâu, rất lâu

Cô gái ở Thạch Kim Thạch Nhọn

Khăn xanh, khăn xanh phơi đầy lán sớm

Sách giấy mở tung trắng cả rừng chiều

[…]

Chuyện kể từ nỗi nhớ sâu xa

Thương em, thương em, thương em biết mấy

(Phạm Tiến Duật)

b) Cùng trông lại mà cùng chẳng thấy

Thấy xanh xanh những mấy ngàn dâu

Ngàn dâu xanh ngắt một màu

Lòng chàng ý thiếp ai sầu hơn ai?

(Đoàn Thị Điểm)

Trả lời:

Điệp ngữ có nhiều dạng: điệp ngữ cách quãng, điệp ngữ nối tiếp, điệp ngữ chuyển tiếp (điệp ngữ vòng).

– Các từ “nghe” trong khổ thơ thứ nhất bài Tiếng gà trưa lặp lại theo hình thức điệp nối tiếp.

– Điệp ngữ trong đoạn thơ

a. Là dạng điệp nối tiếp, trong đoạn thơ

b. Là dạng điệp vòng tròn.

LUYỆN TẬP

Trả lời câu 1 (trang 153 sgk Ngữ Văn 7 Tập 1):

Tìm điệp ngữ trong đoạn trích dưới đây và cho biết tác giả muốn nhấn mạnh điều gì?

Lời giải chi tiết:

a) Một dân tộc đã gan góc chống ách nô lệ của Pháp hơn tám mươi năm nay. Một dân tộc đã gan góc đứng về phe Đồng minh chống Phát xít mấy năm nay, dân tộc đó phải được tự do! Dân tộc đó phải được độc lập!

(Hồ Chí Minh)

b) Người ta đi cấy lấy công,

Tôi nay đi cấy còn trông nhiều bề.

Trông trời, trông đất, trông mây,

Trông mưa, trông gió, trông ngày, trông đêm.

Trông cho chân cứng đá mềm.

Trời êm, biển lặng mới yên tấm lòng.

(Ca dao)

Trả lời:

Có các điệp ngữ:

a) – một dân tộc đã gan góc

– dân tộc đó phải được

Tác giả dùng các điệp ngữ trên nhằm nhấn mạnh ý dân tộc ta phải được tự do, độc lập, xứng đáng được tự do độc lập.

b)

đi cấy: nhấn mạnh công việc làm.

trông: nhấn mạnh sự vất vả cực lòng của nhà nông.

Trả lời câu 2 (trang 153 sgk Ngữ Văn 7 Tập 1):

Tìm điệp ngữ trong đoạn văn sau và nói rõ đấy là những dạng điệp ngữ gì?

Vậy mà giờ đây, anh em tôi sắp phải xa nhau. Có thể sẽ xa nhau mãi mãi. Lạy trời đây chỉ là một giấc mơ. Một giấc mơ thôi.

(Khánh Hoài)

Lời giải chi tiết:

– Xa nhau: điệp ngữ cách quãng.

– Một giấc mơ:  điệp ngữ nối tiếp.

Trả lời câu 3 (trang 153 sgk Ngữ Văn 7 Tập 1):

a. Theo em, trong đoạn văn sau đây, việc lặp đi lặp lại một số từ ngữ có tác dụng biểu cảm không

Phía sau nhà em có trồng một mảnh vườn. Mảnh vườn ở phía sau nhà em, em trồng rất nhiều loài hoa. Em trồng hoa cúc. Em trồng hoa thược dược. Em trồng hoa đồng tiền. Em trồng hoa hồng. Em trồng cả hoa lay ơn nữa. Ngày Phụ nữ quốc tế, em hái hoa sau vườn nhà em tặng mẹ em. Em hái hoa tặng chị em…

b. Em hãy chữa lại đoạn văn

Lời giải chi tiết:

a. Trong đoạn văn ấy, việc lặp đi lặp lại một số từ ngữ không cần thiết làm cho câu văn rườm rà, không mang một giá trị nào cả.

b. Có thể chữa lại như sau:

Phía sau nhà em có một mảnh vườn. Em trồng rất nhiều hoa: nào cúc, thược dược, đồng tiền, hồng và cả lay ơn. Ngày phụ nữ quốc tế, em hái hoa sau vườn nhà tặng mẹ em và chị em.

Trả lời câu 4 (trang 153 sgk Ngữ Văn 7 Tập 1):

Hãy viết một đoạn văn ngắn có sử dụng điệp ngữ.

Lời giải chi tiết:

Tối nay, làm bài tập xong, em ra sân hóng mát và thưởng thức vẻ đẹp thiên nhiên – đêm trăng quê hương. Mặt trăng tròn vành vạnh, màu vàng cam tươi mát như chiếc đĩa vàng lơ lửng mà không rơi. Thỉnh thoảng, những đám mây trắng mỏng lướt qua tấm gương trăng làm chị Hằng thêm kiêu sa và diễm lệ. Ánh trăng trong tràn ngập khắp cành cây kẽ lá, tràn ngập con đường trắng xóa. Gió mát hiu hiu thổi, cây cối đung đưa. Em yêu đêm trăng đẹp. Em yêu quê hương mình biết bao!

Lời giải

Điệp ngữ và tác dụng của điệp ngữ

Bài 1:

Ở khổ thơ đầu và khổ thơ cuối bài thơ Tiếng gà trưa

– Khổ thơ đầu lặp từ “nghe”

– Khổ cuối lặp từ “vì”

Bài 2:

Lặp đi lặp lại từ ngữ có ý nhấn mạnh tình cảm, tâm tư của người lính khi nghe thấy âm thanh quen thuộc- tiếng gà. Từ đó những kỉ niệm từ thời thơ ấu ùa về.

– Lặp lại từ “vì” với mục đích nhấn mạnh nguyên nhân tạo động lực để người lính cầm súng chiến đấu.

Các dạng điệp ngữ

Điệp ngữ có các dạng: điệp cách quãng, điệp nối tiếp, điệp vòng.

– Khổ thơ thứ nhất hình thức điệp cách quãng các từ “nghe”

a, Điệp nối tiếp cụm từ “thương em”

b, Điệp vòng (từ “ngàn dâu”, “thấy”)

Luyện tập

Bài 1 (trang 153 sgk ngữ văn 7 tập 1)

– Điệp ngữ: một dân tộc đã gan góc, dân tộc đó phải được

→ Tác dụng nhấn mạnh tinh thần đấu tranh của dân tộc đòi tự do, độc lập

– Điệp ngữ trông

→ Nhấn mạnh những mối lo, sự quan sát của những người lao động mong muốn vụ mùa bội thu

Bài 2 (trang 153 sgk ngữ văn 7 tập 1)

– Điệp “xa nhau”, “ một giấc mơ”

→ Dạng điệp nối tiếp

Bài 3 (Trang 153 sgk ngữ văn 7 tập 1)

Việc lặp lại một số từ trong đoạn văn dưới không mang lại giá trị nghệ thuật lại khiến câu trở nên rườm rà, lủng củng.

Sửa: Phía sau nhà em có một mảnh vườn. Trên mảnh vườn ấy , em trồng rất nhiều loài hoa: hoa cúc, hoa thược dược, hoa đồng tiền, hoa hồng và cả hoa lay ơn. Nhân ngày phụ nữ quốc tế, em hái hoa ở vườn rau nhà tặng mẹ em, chị em…

Bài 4 (Trang 153 sgk ngữ văn 7 tập 1)

Let-xinh từng nói rằng: “ Giá trị của con người không ở chân lí người đó sở hữu hoặc cho rằng mình sở hữu, mà ở chỗ gian khó chân thành người đó nhận lãnh trong khi tìm chân lí” gợi cho chúng ta nhiều suy nghĩ về thành công và thất bại. Như vậy giá trị của con người nằm ở những nỗ lực, cố gắng người đó tìm kiếm trong quá trình hướng tới cái đẹp, cái thiện trong cuộc sống. Chỉ khi con người biết vượt qua những khó khăn khi đó những phẩm chất tốt đẹp mới được bộc lộ. Đó có thể là sự chăm chỉ, cũng có thể là lười nhác. Đó có thể là can đảm, cũng có thể là hèn nhát, có thể là năng động, sáng tạo cũng có thể là thụ động…Vì vậy, khẳng định giá trị của bản thân chính là việc bền bỉ tìm ra chân lý bằng nỗ lực, cố gắng.