Soạn văn: Tổng kết từ vựng (tiếp theo)
Để giúp các em học sinh học tốt môn Ngữ Văn lớp 9, hocthattot.vn đã sưu tầm, biên soạn các bài soạn văn phong phú từ ngắn gọn, đầy đủ đến chi tiết.
Trong bài học này, chúng ta cùng nhau tìm hiểu bài học về “Tổng kết từ vựng (tiếp theo)”.
Nội dung chính
1. SOẠN VĂN TỔNG KẾT TỪ VỰNG SIÊU NGẮN
Câu 1: Cho biết trong trường hợp này, gật đầu hay gật gù thể hiện thích hợp hơn ý nghĩa cần biểu đạt? Vì sao.
Trả lời:
– Điểm khác biệt đáng chú ý giữa hai dị bản là gật đầu trong dị bản thứ nhất và gật gù trong dị bản thứ hai.
+ Gật đầu: cúi đầu xuống rồi ngẩng lên ngay, thường để chao hỏi hay tỏ sự đồng ý.
+ Gật gù: gật nhẹ và nhiều lần, biếu thị thái độ đồng tình, tán thưởng.
⟹ Như vậy, từ gật gù thể hiện thích hợp hơn. Ý nghĩa cần biểu đạt: tuy món ăn rất đạm bạc nhưng đôi vợ chồng ngheo rất ngon miệng vì họ biết chia sẻ những niềm vui đơn sơ trong cuộc sống.
Câu 2: Nhận xét cách hiểu nghĩa từ ngữ của người vợ trong câu chuyện cười sau.
Trả lời:
Người vợ không hiểu ý nghĩa của cách nói chỉ có một chân sút. Cách nói này có nghĩa cả đội bóng chỉ có một người giỏi ghi bàn.
Câu 3: Trong các từ vai, miệng, chân, tay, đầu ở đoạn thơ, từ nào được dùng theo nghĩa gốc, từ nào được dùng theo nghĩa chuyển. Nghĩa chuyển nào được hình thành theo phuowg thức ẩn dụ, nghĩa nào được hình thành theo phương thức hoán dụ.
Trả lời:
– Những từ được dùng theo nghĩa gốc: miệng, chân, tay.
– Những từ được dùng theo nghĩa chuyển: vai (hoán dụ), đầu (ẩn dụ).
Câu 4: Vận dụng kiến thức từ vựng đã học để phân tích nét nổi bật của việc dùng từ trong bài thơ.
Trả lời:
Có hai trường từ vựng:
– Chỉ màu sắc: đỏ, xanh, hồng.
– Chỉ lửa, sự vật và hiện tượng liên quan đến lửa: lửa, cháy, tro.
Các từ thuộc hai trường từ vựng lại có quan hệ chặt chẽ với nhau. Màu áo của cô gái thắp lên trong mắt chàng- trai (và bao người khác). Ngọn lửa đó lan tỏa trong con người anh làm anh say đắm, ngất ngây (cháy thành tro) và lan ra cả không gian, làm không gian cũng biến màu(cây xanh như củng ánh theo hồng).
Ngoài việc dùng các từ cùng trường từ vựng, bài thơ còn dùng những cặp từ ngữ đối lập như cây xanh – ánh hồng, em đi – anh đứng.
Nhờ nghệ thuật dùng từ như đã phân tích, bài thơ đã xây dựng được những hình ảnh gây ấn tượng mạnh với người đọc, qua đó thể hiện đáo một tình yêu mãnh liệt và cháy bỏng.
Câu 5: Các sự vật và hiện tượng trên được đặt tên theo cách nào? Hãy tìm năm ví dụ về những từ ngữ sự vật, hiện tượng được gọi tên theo cách dựa vào đặc điểm của chúng.
Trả lời:
* Cách đặt tên trong đoạn trích là dùng từ ngữ sẵn có nhưng mang nội dung mới dựa vào đặc điểm của sự vật, hiện tượng được gọi tên.
* Cách đặt tên như vậy có rất nhiều trong tiếng Việt:
– mực (động vật ở biển, thân mềm, chân ở đầu có hình tua, có chứa chất lỏng đen như mực);
– cá kìm (cá ở biến có hàm dưới nhô ra, nhỏ và dài như cái kìm);
– cá kim (cá ở biển có mỏ dài và nhọn như cái kim);
– chim lợn (loài chim cú có tiếng kêu eng éc như lợn);
– ong ruồi (ong mật nhỏ như ruồi);
– cà tím (cà quả tròn, nửa trắng nửa tím hoặc màu tím);
– khỉ đầu chó (loài khỉ có đầu giống đầu con chó).
Câu 6: Truyện cười sau phê phán điều gì?
Trả lời:
Truyện cười dân gian nhằm phê phán thói sính dùng từ nước ngoài của một số người.
2. SOẠN VĂN TỔNG KẾT TỪ VỰNG CHI TIẾT
3. SOẠN VĂN TỔNG KẾT TỪ VỰNG HAY NHẤT
Soạn văn: Tổng kết từ vựng (tiếp theo - chi tiết)
Học sinh xem câu hỏi bên trên.
Lời giải
Câu 1 (trang 158 Ngữ Văn lớp 9 Tập 1):
– Gật đầu: biểu hiện sự đồng ý về một vấn đề nào đó, nhưng tình cảm không nhiều.
– Gật gù: gật nhẹ đầu nhiều lần – chỉ sự tán thưởng. Tuy nghèo khó với món ăn dân dã, đạm bạc nhưng họ cảm thấy ngon miệng , cùng nhau chia sẻ niềm vui đơn sơ trong cuộc sống.
⇒ dùng gật gù: phù hợp hơn.
Câu 2 (trang 158 Ngữ Văn lớp 9 Tập 1):
– Đội này chỉ có một chân sút: từ chân trong câu này được dùng theo nghĩa chuyển của phương thức hoán dụ. Cả đội bóng chỉ có một người giỏi ghi bàn.
– Có một chân thì chơi bóng làm gì: từ chân trong câu này được hiểu theo nghĩa gốc. Cầu thủ đó chỉ có 1 chân. Người vợ đã hiểu sai ý chồng.
Câu 3 (trang 158 Ngữ Văn lớp 9 Tập 1):
– Đầu (súng): dùng theo nghĩa chuyển của phương thức ẩn dụ
– Miệng, chân, tay: dùng theo nghĩa gốc. Miệng, chân, tay (người)
– Vai (áo): dùng theo nghĩa chuyển của phương thức hoán dụ.
Câu 4 (trang 159 Ngữ Văn lớp 9 Tập 1):
Có hai trường từ vựng:
– Chỉ màu sắc: đỏ, xanh, hồng.
– Chỉ lửa, sự vật và hiện tượng liên quan đến lửa: lửa, cháy, tro.
Các từ trong 2 trường từ vựng liên quan chặt chẽ với nhau: màu áo đỏ của cô gái thắp lên trong mắt chàng trai (và bao người khác) ngọn lửa. Ngọn lửa đó lan tỏa trong anh, làm anh đắm say, ngây ngất (đến mức có thể cháy thành tro) và nhuộm hồng cả không gian, làm không gian cũng như biến sắc (cây xanh như cũng ánh theo hồng) – bài thơ xây dùng được những hình ảnh gây ấn tượng mạnh với người đọc, qua đó thể hiện một tình yêu mãnh liệt, cháy bỏng.
Câu 5 (trang 159 Ngữ Văn lớp 9 Tập 1):
Các sự vật và hiện tượng được đặt tên trong đoạn trích như: rạch Mái Giầm, kênh Bọ Mắt, kênh Ba Khía. Là sừ có sẵn (rạch, kênh) kết hợp với đặc điểm riêng biệt của sự vật, hiện tượng (Mái Giầm, Ba Khía, Bọ Mắt).
Ví dụ:
– Sông Cửu Long, Sông Lục Đầu, Hồ Hoàn Kiếm, Biển Hồ,…
– Chuột đồng, ong ruồi,…
Câu 6 (trang 159 Ngữ Văn lớp 9 Tập 1):
Phê phán những kẻ dốt mà hay nói chữ. Vì “đốc tờ” (tiếng Anh là doctor) nghĩa là bác sĩ.
Soạn văn: Tổng kết từ vựng (tiếp theo - hay nhất)
Học sinh xem câu hỏi bên trên.
Lời giải
Câu 1 (trang 158 sgk Ngữ Văn 9 Tập 1):
Trong trường hợp hai câu thơ trên chữ gật gù hay hơn chữ gật đầu vì:
+ Gật đầu: biểu hiện sự đồng ý, nhưng tính biểu cảm không cao.
+ Gật gù: vừa đồng ý lại vừa tán thưởng, vừa ăn lại vừa khen ngợi – ngoài ra còn thể hiện sự hoà hợp của tình cảm vợ chồng.
Câu 2 (trang 158 sgk Ngữ Văn 9 Tập 1):
+ Đội này chỉ có một chân sút : từ chân được dùng theo nghĩa chuyển của phương thức hoán dụ – Đội bóng này chỉ có một người có khả năng ghi bàn.
+ Có một chân thì chơi bóng làm gì : từ chân trong câu này được dùng theo nghĩa gốc – bộ phận con người để di chuyển.
⇒ Người vợ không hiểu được ý câu nói của người chồng, vì không hiểu được cách dùng nghĩa chuyển.
Câu 3 (trang 158 sgk Ngữ Văn 9 Tập 1):
+ Từ vai được dùng theo nghĩa chuyển, phương thức hoán dụ (vai người – vai áo).
+ Từ đầu được dùng theo nghĩa chuyển, phương thức ẩn dụ (đầu người – đầu súng).
+ Từ miệng, chân, tay được dùng theo nghĩa gốc.
Câu 4 (trang 159 sgk Ngữ Văn 9 Tập 1):
+ Dùng nhiều từ cùng trường nghĩa đỏ, hồng cháy, tro diễn tả sự tương tác của sắc màu và đó cũng là các yếu tố có mặt của sự cháy.
+ Nghĩa chuyển theo phương thức ẩn dụ : từ cháy trong câu thứ ba, và từ tro trong câu thứ tư thế hiện vẻ đẹp rực rỡ, cuốn hút của cô gái khiến bao chàng trai phải đắm đuối và nhất là nhân vật “anh” như đang thiêu đốt thành tro bởi ngọn lửa trái tim.
Câu 5 (trang 159 sgk Ngữ Văn 9 Tập 1):
– Nhận xét cách đặt tên : các sự vật hiện tượng trên được đặt tên theo đặc điểm riêng biệt của chúng : Rạch Mái Giầm vì hai bên bờ mọc toàn cây Mái Giầm, kênh Bọ Mắt vì ở đó tụ tập biết cơ man nào là Bọ Mắt,…
– Ví dụ: Chùa Một Cột, Cá kiếm, Ong ruồi, mướp hương, dưa bở, dưa vàng,…
Câu 6 (trang 159 sgk Ngữ Văn 9 Tập 1):
Phê phán những kẻ dốt mà hay nói chữ. Vì “đốc tờ” (tiếng Anh là doctor) nghĩa là bác sĩ.
Bạn có thể in hoặc xuất file pdf! Thật tuyệt!
