Soạn văn: Phép phân tích và tổng hợp

Lời giải

TÌM HIỂU PHÉP LẬP LUẬN PHÂN TÍCH VÀ TỔNG HỢP

Đọc văn bản Trang phục và trả lời câu hỏi(trang 10 SGK Ngữ văn 9, tập 2):

a)

– Ở hai đoạn đầu, hàng loạt dẫn chứng về cách ăn mặc đẹp để rút ra nhận xét về vấn đề ăn mặc chỉnh tề.

– Hai luận điểm chính:

+ Ăn mặc phù hợp với hoàn cảnh.

+ Ăn mặc phù hợp với đạo đức và hài hòa với môi trường sống.

– Tác giả dùng phép phân tích để rút ra hai luận điểm.

b)

– Sau khi đã nêu một số biểu hiện của “những quy tắc ngầm” về trang phục; bài viết đã dùng phép lập luận tổng hợp để chốt lại vấn đề, rút ra kết luận (thế mới biết trang phục hợp văn hóa, hợp đạo đức, hợp môi trường mới là trang phục đẹp).

– Lập luận tổng hợp thường đặt ở vị trí cuối bài, ở phần kết luận của một phần hoậc toàn bộ văn bản.

LUYỆN TẬP

Câu 1 (trang 10 SGK Ngữ văn 9, tập 2):

Tác giả đã phân tích như thế nào để làm sáng tỏ luận điểm: “Học vấn không chỉ là chuyện đọc sách, nhưng đọc sách vẫn là một con đường quan trọng của học vấn”? (Gợi ý: Chú ý thứ tự khi phân tích: Học vấn là của nhân loại ⟶ Học vấn của nhân loại do sách lưu truyền lại -> Sách là kho tàng quý báu -> Nếu chúng ta… Nếu xóa bỏ… làm kẻ lạc hậu.

Trả lời:

Để làm sáng tỏ luận điểm: “Học vấn không chỉ là chuyện đọc sách, nhưng đọc sách rốt cuộc là một con đường quan trọng của học vấn”, tác giả đã phân tích như sau:

– Nêu ra luận điểm cơ bản làm tiền đế cho lập luận: Học vấn là của nhân loại. Sách là nơi ghi chép và lưu truyền học vấn, kho báu di sản tinh thần của nhân loại.

– Đưa ra giả thiết: Muốn tiến lên phía trước phải đọc sách để chiêm lĩnh thành tựu nhân loại đã đạt trong quá khứ.

– Đưa ra giả thiết: Không đọc sách là xóa bỏ thành tựu nhân loại đã đạt được trong quá khứ, sẽ lùi điểm xuất phát hàng nghìn năm.

=> Từ luận điểm cơ bản làm tiền đề cho lập luận và hai giả thiết, tác giả đi đến kết luận: cần đọc sách, đọc sách là sự chuẩn bị để đi trên con đường học vấn. Kết luận này được trình bày trong đoạn tiếp đó.

Câu 2 (trang 10 SGK Ngữ văn 9, tập 2):

Tác giả đã phân tích những lí do phải chọn sách để đọc như thế nào?

Trả lời:

Tác giả đã phân tích những lí do phải chọn sách để đọc như sau:

– Sách nhiều khiến người ta không chuyên sâu, chọn sách mà đọc kĩ, vừa đọc vừa nghiền ngẫm mới có tác dụng.

– Sách nhiều dễ bị lạc hướng. Chọn sách quan trọng, cơ bản để đọc, không cần đọc nhiều.

Câu 3 (trang 10 SGK Ngữ văn 9, tập 2):

Tác giả đã phân tích tầm quan trọng của cách đọc sách như thế nào?

Trả lời:

Tác giả đã phân tích tầm quan trọng của cách đọc sách như sau:

– Đọc sách không cần nhiều.

– Quan trọng nhất là chọn cho tinh, đọc cho kĩ.

– Đọc 10 quyển sách không quan trọng bằng đọc kĩ một quyển sách quan trọng.

– Đọc ít mà kĩ sẽ tạo thành nếp suy nghĩ sâu xa, tích lũy dần dần tri thức.

– Đọc sách không phải để trang trí bộ mặt như kẻ trọc phú khoe của. Đó là cách đọc sách tự lừa dối mình, thể hiện phẩm chất tầm thường thấp kém.

– Phải đọc cả hai loại sách: sách thưởng thức và sách chuyên môn. Không nên coi thường sách thường thức vì nó tạo nên nền văn hóa rộng cho chuyên môn sâu. Có như thế, mới có tri thức vững.

Câu 4 (trang 10 SGK Ngữ văn 9, tập 2):

Qua đó, em hiểu phân tích có vai trò như thế nào trong lập luận.

Trả lời:

Qua đó, em hiểu phân tích có vai trò trình bày các khía cạnh khác nhau của một vấn đề, một sự vật. Chẳng hạn, bàn về đọc sách là bàn về tầm quan trọng của việc đọc sách với việc tích lũy học vân, là bàn về việc chọn lựa sách để đọc trong tình trạng sách quá nhiều, là bàn về cách đọc sách như thế nào cho có hiệu quả thiết thực. Từ đó người đọc sẽ hiểu được cặn kẽ nội dung của vấn đề, của sự vật.

Lời giải

Tìm hiểu phép lập luận phân tích và tổng hợp

Bài văn trên bố cục 3 phần:

– Mở bài: tác giả đòi hỏi việc cân nhắc ăn mặc trong cộng đồng xã hội

– Thân bài: Tác giả bàn đến vấn đề phải ăn mặc sao cho hợp văn hóa, đạo đức, hợp với môi trường

– Kết bài: Rút nhận định về trang phục đẹp

– Hai luận điểm chính của văn bản:

+ Ăn mặc phù hợp với hoàn cảnh chung, thích hợp từng công việc, hoàn cảnh

+ Ăn mặc phù hợp với đạo đức, giản dị, hòa mình với cộng đồng

Các luận điểm trên được diễn đạt bằng phép lập luận phân tích

– Những biểu hiện “quy tắc ngầm” trong cách ăn mặc, tác giả kết lại vấn đề bằng phương thức lập luận tổng hợp: “Thế mới biết trang phục hợp văn hóa, hợp đạo đức, hợp môi trường mới là trang phục đẹp

Luyện tập

Bài 1 (trang 10 sgk ngữ văn 9 tập 2)

Tác giả sử dụng lập luận làm rõ luận điểm: “Học vẫn không chỉ là chuyện đọc sách, nhưng đọc sách vẫn là một con đường quan trọng của học vấn”

– Học vấn là thành quả của nhân loại, do tích lũy dần . Sách là phương tiện lưu giữ thành quả đó

– Nếu không lưu lại trong quá khứ thì làm lại từ đầu, do đó, có tiến có lùi

Bài 2 (trang 10 sgk ngữ văn 9 tập 2)

Phân tích lí do phải chọn sách mà đọc của tác giả: Di sản tinh thần của con người ngày một phong phú, việc đọc sách ngày càng không dễ

– Số lượng sách nhiều, chất lượng khác nhau

– Sức người có hạn

– Sách chuyên môn, sách thường thức; giữa tri thức chuyên môn và tri thức thường thức có quan hệ với nhau

Bài 3 (trang 10 sgk ngữ văn 9 tập 2)

Tác giả chỉ ra tầm quan trọng của đọc sách:

+ Đọc sách không cần nhiều

+ Quan trọng nhất đọc cho tinh, đọc cho kĩ

– Đọc 10 quyển không quan trọng bằng đọc kĩ một quyển sách quan trọng

– Đọc ít mà kĩ sẽ tạo thành nếp nghĩ sâu xa, tích lũy dần dần tri thức

– Đọc sách phải trang trí bộ mặt như trọc phú khoe của. Đó là cách đọc sách tự lừa dối mình, thể hiện phẩm chất tầm thường

– Cần đa dạng loại sách cần đọc: sách thường thức, sách chuyên môn. Không nên coi thường loại sách thường thức

Bài 4 (Trang 10 sgk ngữ văn 9 tập 2)

Vai trò của lập luận:

– Phân tích, trình bày vai trò khía cạnh khác nhau của một vấn đề sự vật

Bàn về đọc sách là bàn về:

+ Tầm quan trọng của việc đọc sách với việc tích lũy học vấn

+ Việc chọn lựa sách để đọc trong tình trạng quá nhiều sách

+ Bàn về đọc sách cho có hiệu quả, thiết thực

– Người đọc hiểu được cặn kẽ nội dung vấn đề, của sự vật