Soạn bài: Câu trần thuật đơn không có từ là

Lời giải

I. ĐẶC ĐIỂM CỦA CÂU TRẦN THUẬT ĐƠN KHÔNG CÓ TỪ LÀ

Câu 1. Xác định chủ ngữ, vị ngữ trong câu sau:

a) Phú ông mừng lắm.

(Sọ Dừa)

b) Chúng tôi tụ hội ở góc sân.

(Duy Khán)

Trả lời:

Chủ ngữ, vị ngữ của các câu:

a) Phú ông / mừng lắm.

CN              VN

b) Chúng tôi / tụ hội ở góc sân.

CN                    VN

Câu 2. Vị ngữ của các câu trên do những từ hoặc cụm từ loại nào tạo thành?

Trả lời:

Vị ngữ của các câu đã cho do các từ ngữ sau tạo thành:

–  Cụm tính từ: mừng lắm

–  Cụm động từ: tụ hội ở góc sân.

Câu 3. Chọn những từ hoặc cụm từ phủ định thích hợp cho sau đây điền vào trước vị ngữ của các câu trên: không, không phải, chưa, chưa phải.

Trả lời:

Có thể thêm các từ ngữ phủ định:

a) Phú ông không mừng lắm.

b) Chúng tôi không tụ hội ở góc sân.

II. CÂU MIÊU TẢ VÀ CÂU TỒN TẠI

Trả lời câu 1 (trang 119 sgk Ngữ Văn 6 Tập 2):

Xác định chủ ngữ, vị ngữ trong các câu sau:

a) Đằng cuối bãi, hai cậu bé con tiến lại.

b) Đằng cuối bãi, tiến lại hai cậu bé con.

Trả lời:

Chủ ngữ và vị ngữ của các câu:

a) Đằng cuối bãi, hai cậu bé con / tiến lại.

TN                CN                   VN

b) Đằng cuối bãi, tiến lại / hai cậu bé con.

TN           VN              CN

Trả lời câu 2 (trang 119 sgk Ngữ Văn 6 Tập 2):

Chọn trong hai câu đã dẫn một câu thích hợp để điền vào chỗ trống trong đoạn văn dưới đây. Giải thích vì sao em chọn câu này mà không chọn câu khác.

Ấy là vào đầu mùa hè một năm kia. Buổi sáng tôi đang đứng ngoài cửa gặm mấy nhánh cỏ non ăn điểm tâm. Bỗng (…) tay cầm que, tay xách cái ống bơ nước. Thấy bóng người, tôi vội lẩn xuống cỏ, chui nhanh về hang.

(Tô Hoài)

Trả lời:

Chọn câu “đằng cuối bãi, tiến lại hai cậu bé con” sẽ hợp lý hơn vì câu này nhấn mạnh hoạt động tiến lại gần, tạo sự bất ngờ, gay cấn.

Phần III

III. LUYỆN TẬP

Trả lời câu 1 (trang 120 sgk Ngữ Văn 6 Tập 2):

Xác định chủ ngữ, vị ngữ trong những câu sau. Cho biết những câu nào là câu miêu tả và những câu nào là câu tồn tại.

a) Bóng tre trùm lên âu yếm làng bản, xóm, thôn. Dưới bóng tre của ngày xưa, thấp thoáng mái đình, mái chùa cổ kính. Dưới bóng tre xanh, ta gìn giữ một nền văn hóa lâu đời.

b) Bên hàng xóm tôi có cái hang của Dế Choắt. Dế Choắt là tên tôi đã đặt cho nó một cách chế giễu và trịch thượng thế.

c) Dưới gốc tre, tua tủa những mầm măng. Măng trồi lên nhọn hoắt như một mũi gai khổng lồ xuyên qua đất lũy mà trỗi dậy.

Lời giải chi tiết:

Câu	Chủ ngữ	Vị ngữ
a	Bóng tre	trùm lên âu yếm làng, bản, xóm, thôn	Miêu tả
	Mái đình, mái chùa cổ kính	thấp thoáng	Tồn tại
	Ta	giữ gìn một nền văn hóa lâu đờ	Miêu tả
b	Dế Chớt	có cái hang	Tồn tại
	Dế Choắt	là tên tôi đặt cho nó một cách chế giễu và trịch thượng thế	Miêu tả
c	Những những mầm măng	tua tủa	Tồn tại
	Măng	trồi lên nhọn hoắt như một mũi gai khổng lồ xuyên qua đất lũy mà trỗi dậy	Miêu tả

Trả lời câu 2 (trang 120 sgk Ngữ Văn 6 Tập 2):

Viết một đoạn văn từ năm đến bảy câu tả cảnh trường em, trong đó có sử dụng ít nhất là một câu tồn tại.

Lời giải chi tiết:

Tham khảo đoạn văn sau:

Sân trường đầy ánh nắng. Đua nhau chuyền cành, hót líu lo là những chú chim. Tán lá bàng rộng che mát khu vui chơi, cá những cành hoa phượng cũng như muốn xà suống sân cùng các bạn vui đùa.

Câu tồn tại: Đua nhau chuyền cành, hót líu lo là những chú chim

Lời giải

I. Đặc điểm

Câu 1: Tìm chủ ngữ, vị ngữ:

a.

CN: Phú ông

VN: mừng lắm

b.

CN: Chúng tôi

VN: tụ hội ở góc sân

Câu 2:

– Vị ngữ câu ( a) và (b) đều do cụm động từ tạo thành.

Câu 3: Chỉ có thể nói:

a, Phú ông (chưa) mừng lắm.

b, Chúng tôi (không) tụ hội ở góc sân.

II. Câu miêu tả và câu tồn tại

Câu 1:

a.

TN: Đằng cuối bãi

CN: hai cậu bé con

VN: tiến lại.

→ Câu miêu tả

b.(Cấu trúc đảo ngữ)

TN: Đằng cuối bãi

VN: tiến lại

CN: hai cậu bé con.

→ Câu tồn tại

Câu 2:

Chọn câu “đằng cuối bãi, tiến lại hai cậu bé con” sẽ hợp lý hơn vì câu này nhấn mạnh hoạt động tiến lại gần, tạo sự bất ngờ, gay cấn.

Câu 3:

Những câu dùng để miêu tả hành động, trạng thái, đặc điểm,… của sự vật nêu được gọi là câu miêu tả. Trong câu miêu tả, chủ ngữ đứng trước vị ngữ.

Những câu dùng để thông báo về sự xuất hiện, tồn tại hoặc tiêu biến của sự vật được gọi là câu tồn tại. Một trong những cách để tạo câu tồn tại là đảo vị ngữ lên trước chủ ngữ.

III. Luyện tập

Câu 1 (trang 120 sgk ngữ văn 6 tập 2): Xác định C – V và nội dung câu:

a.

CN: Bóng tre

VN: trùm lên âu yếm làng, bản, xóm, thôn.

→ Câu miêu tả

TN: Dưới bóng tre của ngàn xưa

VN: : thấp thoáng

CN: mái đình, mái chùa cổ kính.

→ Câu tồn tại

TN: Dưới bóng tre xanh

CN: ta

VN: gìn giữ một nền văn hóa từ lâu đời.

→ Câu miêu tả

b.

CN: Bên hàng xóm tôi có

VN: cái hang của Dế Choắt.

→ Câu tồn tại

CN: Dế Choắt

VN: là tên tôi đặt cho nó một cách giễu nhại và trịch thượng thế.

→ Câu miêu tả

c.

TN: Dưới gốc tre

VN: tua tủa

CN: những mầm măng.

→ Câu tồn tại

CN: Măng

VN: trồi lên nhọn hoắt như một mũi gai khổng lồ xuyên qua đất lũy mà trỗi dậy.

→ Câu miêu tả

Câu 2 (trang 120 sgk ngữ văn 6 tập 2): Xác định rõ chủ đề (cảnh trường em); chú ý những hình ảnh, chi tiết làm nổi bật quang cảnh ngôi trường của mình. Tham khảo đoạn văn sau:

Mới ngày nào còn bỡ ngỡ đứng trước ngôi trường mới, giờ đây ngôi trường đã trở thành ngôi nhà thứ hai thân thiết của em. Bao phủ quanh ngôi trường của em là một màu xanh trong lành, mát mẻ bởi những hàng cây đã được trồng không biết từ bao giờ. Ngoài những dãy lớp học ba tầng thẳng tắp đã nhuốm màu năm tháng là tòa nhà hiệu bộ uy nghiêm tạo thành một tổng thể hài hòa. Nhà trường còn mới xây lại dãy nhà để xe cho giáo viên và học sinh, trông thật khang trang. Khu sân trường rộng rãi cho học trò chúng em thoải mái vui đùa sau những giờ học căng thẳng. Nhưng em vẫn thích nhất sân vận động của trường mình, ở đó chúng em được học những tiết thể dục bổ ích như cầu lông, đá bóng, nhảy xa…