Soạn văn: Hai chữ nước nhà
Để giúp các em học sinh học tốt môn Ngữ Văn lớp 8, hocthattot.vn đã sưu tầm, biên soạn các bài soạn văn phong phú từ ngắn gọn, đầy đủ đến chi tiết.
Trong bài học này, chúng ta cùng nhau tìm hiểu bài học về “Hai chữ nước nhà”.
Nội dung chính
1. SOẠN VĂN HAI CHỮ NƯỚC NHÀ
Đọc hiểu văn bản
Câu 1: Em có nhận xét gì về giọng điệu của đoạn này? Thể thơ truyền thống song thất lục bát, đã góp phần vào việc thể hiện giọng điệu đó như thế nào?
Trả lời:
– Giọng điệu của bài thơ: Giọng điệu sầu thảm, thống thiết, bi thương…
– Thể thơ Song thất lục bát có tác dụng: Hai câu bảy chữ chủ yếu sử dụng thanh trắc thể hiện được nỗi đau khắc khoải, sự căm phẫn kẻ thù, tinh thần sắt đá chống giặc…Hai câu lục bát với đặc trưng âm điệu dư ba, gợi được nỗi buồn sâu thẳm, xoáy sâu như lời thở than đầy nhức nhối.
Câu 2: Đoạn thơ có thể chia làm ba phần, em hãy tìm hiểu ý chính từng phần.
Trả lời:
Bố cục:
– 8 câu thơ đầu : hoàn cảnh đất nước và tâm trạng chia li.
– 20 câu tiếp : lời dặn dò của người cha.
– Còn lại : giao phó trọng trách với non sông đất nước.
Câu 3: Ở 8 câu thơ đầu, hãy tìm và phân tích những chi tiết nghệ thuật biểu hiện:
– Bối cảnh không gian.
– Hoàn cảnh éo le và tâm trạng ấy, lời khuyên của cha có ý nghĩa như thế nào?
Trả lời:
Tìm và phân tích chi tiết nghệ thuật biểu hiện:
– Bối cảnh không gian: Chốn ải Bắc, cõi giời Nam, bốn bề hồ thét chim kêu
+ Đứng ở ải Bắc, không gian cha con chia li, một người con nước Nam sắp chia xa đất tổ.
+ Trông lại cõi trời Nam đìu hiu mà lòng lưu luyến, buồn đau
+ Không gian hổ thét chim kêu là hiện thực sầu thảm, hoang tàn của đất nước, cũng là thể hiện nỗi lo lắng trước vận mệnh đất nước của tác giả.
– Hoàn cảnh éo le và tâm trạng của hai nhân vật cha, con:
+ Cha bị lưu đày, không hẹn ngày trở lại. Con theo cha để tròn đạo hiếu
+ Người cha khuyên con trở về để trả thù nhà, đền nợ nước.
+ Tâm trạng: Đau đớn tột cùng, vì phụ tử cách biệt vì nước mất nhà tan.
– Trong bối cảnh không gian và tâm trạng ấy, lời khuyên của người cha có ý nghĩa:
+ Lời khuyên răn, dặn dò có ý nghĩa như một lời trăng trối.
+ Nó thiêng liêng, xúc động, khiến người con khắc cốt ghi tâm, khiến người dân càng sôi sục ý chí quyết tâm bảo vệ đất nước.
Câu 4: Phân tích đoạn thơ thứ hai:
– Tâm sự yêu nước của tác giả thể hiện qua những tình cảm nào?
– Tìm hiểu sức gợi cảm của đoạn thơ.
Trả lời:
Phân tích đoạn thơ thứ hai.
– Tâm sự yêu nước của tác giả thể hiện qua những tình cảm: lòng tự hào về truyền thống anh hùng, tinh thần yêu nước của dân tộc ; căm phẫn trước tội ác tàn bạo của kẻ thù ; nỗi đau quê hương bị tàn phá; khắc ghi công lao ông cha; xót xa thân phận bất đắc chí không thể cứu nước.
– Sức gợi cảm của đoạn thơ:
+ Cách biểu hiện cảm xúc của tác giả: Dùng biện pháp nhân hóa; những hình ảnh ước lệ gợi hình, gợi cảm; sự dụng những thán từ, câu cảm thán bộc lộ cảm xúc mãnh liệt…
+ Bối cảnh tâm trạng của người đương thời vào đầu những năm 20 của thế kỉ XX: Bối cảnh đất nước lầm than, bọn xâm lược hoành hành, quan lại trong nước nhũng nhiễu, đớn hèn, những nhà Nho yêu nước bất đắc chí đành ngậm ngùi tiếc thương cho đất nước.
Câu 5: Phần cuối đoạn thơ, người cha nói đến cái thế bất lực của mình và sự nghiệp của tổ tông là nhằm mục đích gì?
Trả lời:
Trong phần cuối đoạn thơ người cha nói đến cái thế bất lực của mình nhằm mục đích: kích thích, hun đúc các ý chí căm thù giặc, lòng yêu nước từ đó khơi dậy lòng quyết tâm thay cha gánh vác việc non sông, đất nước.
Luyện tập
– Trong bài thơ Hai chữ nước nhà, Trần Tuấn Khải đã sử dụng nhiều hình ảnh và từ ngữ có tính ước lệ, sáo mòn nhưng vẫn có sức truyền cảm mạnh mẽ. Ví dụ : “Ải Bắc, mây sầu, gió thảm, hỗ thét, chim kêu, hạt máu nóng, hồn nước, Hồng lạc vong quốc…”.
– Bài thơ đề cập đến thời kì lịch sử đau thương, nước mất nhà tan, lại đặt trong bối cảnh cụ thể là cuộc chia li không hẹn ngày gặp của 2 người chí sĩ yêu nước do đó đây là những cảm xúc chân thành, mãnh liệt, vừa gợi tả tâm trạng khắc khoải, đau thương của nhân vật lịch sử.
2. SOẠN VĂN HAI CHỮ NƯỚC NHÀ CHI TIẾT
3. SOẠN VĂN HAI CHỮ NƯỚC NHÀ HAY NHẤT
Soạn văn: Hai chữ nước nhà (Chi tiết)
Đề bài học sinh xem bên trên.
Lời giải
ĐỌC HIỂU VĂN BẢN
Trả lời câu 1 (trang 162 sgk Ngữ Văn 8 Tập 1):
Em có nhận xét gì về giọng điệu của đoạn này? Thể thơ truyền thống song thất lục bát, đã góp phần vào việc thể hiện giọng điệu đó như thế nào?
Lời giải chi tiết:
Giọng điệu: Đúng như lời chú của tác giả, ở đây, ông mượn lời của Nguyễn Phi Khanh dặn dò con là Nguyền Trãi để kí thác lòng yêu nước của mình. Nói đúng hơn đây là trối trăn của cha với con trước phút chia xa vĩnh viễn giữa cảnh quốc phá gia vong. Từng lời nói trĩu nặng ân tình mà cũng chứa chan bao nỗi đau đớn, xót xa. Do đó giọng điệu của đoạn thơ thật thống thiết lâm li với bao lời cảm thán.
– Thể thơ:
+ Thể thơ song thất lục bát diễn đạt thích hợp cảm xúc, giọng điệu trầm buồn của bài thơ.
+ Sự đan xen hai câu bảy chữ như trào dâng, dồn dập diễn tả nỗi uất ức, căm hờn
+ Hai câu lục bát tha thiết, chậm dãi tạo độ sâu lắng, da diết
Trả lời câu 2 (trang 162 sgk Ngữ Văn 8 Tập 1):
Đoạn thơ có thể chia làm ba phần, em hãy tìm hiểu ý chính từng phần.
Lời giải chi tiết:
Đoạn thơ có chia làm 3 phần
– 8 câu thơ đầu: Cảnh tượng buồn thảm của đất nước khi giặc xâm lược
– 20 câu thơ tiếp: Tội ác của giặc Minh và tiếng khóc than của tác giả.
– 8 câu cuối: Đặt trọng trách cứu nước lên vai đứa con.
Trả lời câu 3 (trang 162 sgk Ngữ Văn 8 Tập 1):
Ở 8 câu thơ đầu, hãy tìm và phân tích những chi tiết nghệ thuật biểu hiện:
– Bối cảnh không gian.
– Hoàn cảnh éo le và tâm trạng ấy, lời khuyên của cha có ý nghĩa như thế nào?
Lời giải chi tiết:
– Không gian: Cuộc chia li diễn ra chốn ải Bắc đìu hiu buồn bã với mây sầu gió thẳm, hổ thét, chim kêu… Ải Bắc (ải Nam quan) nơi rào giậu của đất nước. Đây cũng chính là nơi Nguyễn Phi Khanh chia tay mãi mãi với Tổ quốc, quê hương – Tâm trạng ủ ê, buồn thảm bao phủ lên cảnh vật làm não lòng người. Bởi vậy, tuy tác giả sử dụng các từ ngừ ước lệ nhưng vẫn tạo được một không khí phẫn uất đau thương cho cả bài thơ. Không khí ấy không chỉ là không khí thời Nguyễn Phi Khanh chia tay Nguyễn Trãi mà cũng chính là không khí của xã hội nước ta đầu thế kỉ XX.
Tiếp đó là hoàn cảnh và tâm trạng nhân vật: Bốn câu thơ tiếp theo có máu và nước mắt:
Hạt máu nóng thấm quanh hồn nước
Chút thân tàn lần bước dặm khơi
Trông còn tầm tã châu rơi
Con ơi con nhớ lấy lời cha khuyên.
Người cha bị giặc Minh bắt, áp giải sang Tàu một đi không trở lại. Đứa con trai muốn đi theo cha cho tròn đạo hiếu. Nhưng người cha đã nén lòng mình, khuyên con mau trở lại đáp đền thù nhà nợ nước. Cả hai cha con, phút này đều đau đớn tột cùng, xót xa khôn kể: nước mất nhà tan, cha con rồi đây đôi ngả…
Trong tình cảnh này, máu và nước mắt chan hòa trong từng dòng thơ là sự chân thực tận thâm tâm.
Lời khuyên của người cha trong bối cảnh và tâm trạng như đã nói trên quý giá, thiêng liêng và xúc động như một lời tràn trối. Người nghe vì thế nhất định phải nhập tâm ghi nhớ chẳng thể nào quên.
Trả lời câu 4 (trang 162 sgk Ngữ Văn 8 Tập 1):
Phân tích đoạn thơ thứ hai:
– Tâm sự yêu nước của tác giả thể hiện qua những tình cảm nào?
– Tìm hiểu sức gợi cảm của đoạn thơ.
Lời giải chi tiết:
Tâm sự yêu nước thể hiện qua những vần thơ thẫm đẫm huyết lệ tạo sức lay động mạnh mẽ.
– Bốn câu thơ đầu phần 2
+ Lời dặn dò đứa con thay mình trả thù nhà, đền nợ nước.
+ Nhắc đứa con nhớ về trang sử hào hùng, niềm tự hào của dân tộc
+ Lấy tấm gương hiệp nữ minh chứng cho việc hy sinh vì nghiệp lớn
– Tám câu thơ tiếp phần 2
+ Gợi tả cảnh đau thương, mù mịt của đất nước khi bị xâm lăng
+ Cảnh thê lương “xương rừng máu rộng”, “xiêu tán hao mòn”, “bốn phương khói lửa”
+ Tiếng khóc thương ai oán trước nạn đất nước diệt vong, người người li biệt
+ Nỗi đau xé tận tâm can của người đang đi vào cõi chết nhưng vẫn không quên tội ác kẻ thù
– Bốn câu thơ cuối đoạn 2:
+ Trực tiếp thể hiện nỗi đau mất nước, xót cảnh nòi giống lầm than
+ Nỗi uất hận trước tội ác của kẻ thù
– Sức gợi cảm nằm ở:
+ Những hình ảnh chia lìa, tang tóc làm đau buốt tâm can.
+ Tâm trạng uất hận,đau xót lên đến đỉnh điểm trước tội ác của giặc
+ Nỗi lòng thương xót, cảm xúc chân thành của tác giả tạo sức lay động.
Trả lời câu 5 (trang 163 sgk Ngữ Văn 8 Tập 1):
Phần cuối đoạn thơ, người cha nói đến cái thế bất lực của mình và sự nghiệp của tổ tông là nhằm mục đích gì?
Lời giải chi tiết:
– Nỗi bất lực của người cha : tuổi cao, sức yếu, lỡ sa cơ, thân tàn
– Nhắc sự nghiệp của tổ tông: vì nước gian lao
⟹ Đặt niềm tin và khích lệ ý chí trả nợ nước, báo thù nhà của đứa con. Người cha giao trọng trách gánh vác cho đứa con.
Luyện tập
Người ta nói thơ Trần Tuấn Khải vẫn sử dụng nhiều hình ảnh, từ ngữ có tính chất ước lệ, sáo mòn. Hãy tìm trong đoạn thơ một số hình ảnh, từ ngữ như thế và cho biết vì sao nó vẫn có sức truyền cảm mạnh mẽ.
Lời giải chi tiết:
– Những hình ảnh mang tính ước lệ, sáo mòn: mây sầu, gió thảm, hổ thét chim kêu, máu nóng, hồn nước, đất khóc, giời than, thân lươn…
⟹ Có sức lay động vì gợi đúng thực trạng đất nước buổi lâm nguy. Nhấn mạnh tâm trạng bi tráng của nhân vật lịch sử, khích lệ tinh thần yêu nước.
Soạn văn: Hai chữ nước nhà (hay nhất)
Đề bài học sinh xem bên trên.
Lời giải
ĐỌC HIỂU VĂN BẢN
Bố cục
Gồm 3 phần:
– Phần 1 (8 câu thơ đầu): Cảnh sầu thảm đất Bắc trời Nam khi giặc xâm lược
– Phần 2 ( 20 câu thơ tiếp): Tội ác của giặc Minh và tiếng khóc xót thương vận nước.
– Phần 3 ( 8 câu cuối): Lời căn dặn của cha về trách nhiệm với đất nước
Thể loại
Song thất lục bát
Câu 1 (trang 162 sgk Ngữ Văn 8 tập 1)
– Giọng điệu buồn bi thiết diễn tả nỗi đau nước mất nhà tan.
– Thể thơ song thất lục bát diễn đạt thích hợp cảm xúc, giọng điệu trầm buồn của bài thơ.
– Sự đan xen hai câu bảy chữ như trào dâng, dồn dập diễn tả nỗi uất ức, căm hờn
– Hai câu lục bát tha thiết, chậm dãi tạo độ sâu lắng, da diết
Câu 2 (trang 162 sgk Ngữ Văn 8 tập 1)
– Bố cục 3 phần
– 8 câu thơ đầu: Cảnh tượng buồn thảm của đất nước khi giặc xâm lược
– 20 câu thơ tiếp: Tội ác của giặc Minh và tiếng khóc than của tác giả.
– 8 câu cuối: Đặt trọng trách cứu nước lên vai đứa con.
Câu 3 (trang 162 sgk Ngữ Văn 8 tập 1)
– Bối cảnh không gian: cuộc chia ly diễn ra ở biên ải hoang vu, ảm đạm.
– Hoàn cảnh éo le: cuộc chia ly không có ngày về của người cha
– Người cha:
+ Đau xót mệnh nước, thương bản thân phải xa quê, thương đứa con.
+ Dặn con trở về giúp nước báo thù
+ Tâm trạng buồn đau nhuốm lên cảnh vật một màu ảm đạm.
– Tâm trạng người con:
+ Muốn theo phụng dưỡng cha, làm tròn đạo hiếu
+ Đau buồn khi tiễn biệt cha.
-> Tình cảnh éo le, sầu thảm của đất nước khi có giặc xâm lược. Dặn con đặt chữ ái quốc làm đầu.
Trong bối cảnh bi thảm, tâm trạng đau buồn trong buổi tiễn biệt càng làm cho lời phó thác của người cha trở nên thiêng liêng.
Câu 4 (trang 162 sgk Ngữ Văn 8 tập 1)
Tâm sự yêu nước thể hiện qua những vần thơ thẫm đẫm huyết lệ tạo sức lay động mạnh mẽ.
– Bốn câu thơ đầu phần 2
+ Lời dặn dò đứa con thay mình trả thù nhà, đền nợ nước.
+ Nhắc đứa con nhớ về trang sử hào hùng, niềm tự hào của dân tộc
+ Lấy tấm gương hiệp nữ minh chứng cho việc hy sinh vì nghiệp lớn
– Tám câu thơ tiếp phần 2
+ Gợi tả cảnh đau thương, mù mịt của đất nước khi bị xâm lăng
+ Cảnh thê lương “xương rừng máu rộng”, “xiêu tán hao mòn”, “bốn phương khói lửa”
+ Tiếng khóc thương ai oán trước nạn đất nước diệt vong, người người li biệt
+ Nỗi đau xé tận tâm can của người đang đi vào cõi chết nhưng vẫn không quên tội ác kẻ thù
– Bốn câu thơ cuối đoạn 2:
+ Trực tiếp thể hiện nỗi đau mất nước, xót cảnh nòi giống lầm than
+ Nỗi uất hận trước tội ác của kẻ thù
– Sức gợi cảm nằm ở:
+ Những hình ảnh chia lìa, tang tóc làm đau buốt tâm can.
+ Tâm trạng uất hận,đau xót lên đến đỉnh điểm trước tội ác của giặc
+ Nỗi lòng thương xót, cảm xúc chân thành của tác giả tạo sức lay động.
Câu 5 (trang 163 sgk Ngữ Văn 8 tập 1)
– Nỗi bất lực của người cha : tuổi cao, sức yếu, lỡ sa cơ, thân tàn
– Nhắc sự nghiệp của tổ tông: vì nước gian lao
-> Đặt niềm tin và khích lệ ý chí trả nợ nước, báo thù nhà của đứa con. Người cha giao trọng trách gánh vác cho đứa con.
Luyện tập
Người ta nói thơ Trần Tuấn Khải vẫn sử dụng nhiều hình ảnh, từ ngữ có tính sáo mòn ước lệ. Hãy tìm trong đoạn thơ này một số hình ảnh, từ ngữ như thế và cho biết tại sao nó có sức truyền cảm mạnh mẽ.
– Những hình ảnh mang tính ước lệ, sáo mòn: mây sầu, gió thảm, hổ thét chim kêu, máu nóng, hồn nước, đất khóc, giời than, thân lươn…
-> có sức lay động vì gợi đúng thực trạng đất nước buổi lâm nguy.
Nhấn mạnh tâm trạng bi tráng của nhân vật lịch sử, khích lệ tinh thần yêu nước.
Bạn có thể in hoặc xuất file pdf! Thật tuyệt!
